بررسی وضعیت عملکرد صنعت لیزینگ کشور

مقدمه در ابتدا خاطر نشان میشود، بررسی صورت گرفته با توجه به گزارش سالانه انجمن ملی لیزینگ ایران از ميان 40 شركت عضو انجمن ملی ليزينگ و اطلاعات عملکردی 29 شركت ليزينگ طی سالهای 94 و 95 مبتنی بر صورتهای مالی حسابرسی شده، نتایج بیستمین رتبه بندی شرکت های برتر ایران  و سایر آمارهای منتشر شده بانک مرکزی گردآوری و تهیه شده است. هنگام تهیه این گزارش آخرین اطلاعات ارائه شده توسط شرکت های لیزینگ مربوط به سال مالی 1395 بوده است بنابراین عبارت های “صنعت لیزینگ” یا “شرکت های لیزینگ” به تعداد 29 شرکت مزبور که پیش بینی می شود عمده سهم فعالیت صنعت را داشته و “دوره مورد بررسی” به سال 1395 اشاره دارد. صنعت لیزینگ کشور بانک محور بودن صنعت لیزینگ در کشور چه از لحاظ ساختاری، قوانین و مقررات و چه از لحاظ تامین منابع مالی کاملا مشهود است بطوری که در حال حاضر نزدیک به 46 درصد از فعالیت صنعت لیزینگ در اختیار لیزینگ های بانکی و 41 درصد متعلق به لیزینگ های وابسته به بانک و موسسات مالی و اعتباری بوده است و لیزینگ های مستقل تنها  با 13 درصد سهم در انتهای این رتبه بندی قرار دارند. گزارش سالیانه صنعت لیزینگ برای سال 1395-انجمن ملی لیزینگ ایران-بهمن ماه 1396 در تاریخ تهیه این گزارش تعداد شرکت های لیزینگ دارای مجوز بانک مرکزی حدود 50 شرکت می باشد که از این تعداد 8 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار با ارزش بازار معادل2/19 هزار میلیارد ریال در بازار سرمایه حضور دارند.

شرکت های لیزینگ پذیرفته شده در بورس

ردیف	نام شرکت	سال تاسیس	سرمایه(میلیارد تومان)	نماد در بورس
1	لیزینگ ایران	1354	60	ولیز
2	لیزینگ صنعت و معدن	1356	200	ولصنم
3	لیزینگ رایان سایپا	1376	904	ولساپا
4	لیزینگ پارسیان	1379	130	ولپارس
5	لیزینگ ایرانیان	1381	100	وایران
6	بهمن لیزینگ	1381	275	ولبهمن
7	لیزینگ خودروی غدیر	1381	53	ولغدر
8	واسپاری ملت	1388	80	ولملت

بیش از 1134 نفر در حال حاضر در شرکت های لیزینگ مشغول به کار هستند که اطلاعات مربوط به ترکیب نیروی انسانی صنعت لیزینگ در سال 1395 از لحاظ تحصیلات نشان دهنده سطح بالای تحصیلات نیروی انسانی درگیر در این صنعت می باشد: عملکرد صنعت ليزينگ کشور تا پایان سال مالی 1395 از مجموع اطلاعات 29 شرکت لیزینگ در سال 1395، مبلغ 737, 36 ميليارد ريال تسهيلات اعطاء نمودند. اين مبلغ در مقايسه با سال 1394 از 6 درصد افزايش برخودار بوده است. صنعت ليزينگ ايران پس از طي يك دوره روند نزولي در سال 89 با افزايش در حجم عملكرد مواجه شد. اين روند افزايشي به مدت 2 سال طول كشيد. ولي از سال 91 مجددا حجم عملكرد اين صنعت با كاهش روبرو شد كه شيب اين كاهش در سال 92 (سال بحران صنعت لیزینگ کشور)، افزايش یافت. لكن حجم عملكرد فعاليت صنعت ليزينگ در سال 93 مجددا افزايش يافته و در سالهای اخیر علیرغم رکود حاکم بر اکثر بازارهای داخلی و نگرانی در مورد چشم اندازهای آینده، روند بهتری را طی کرده است.

وضعيت شرکت‏های لیزینگ طی سال‏های گذشته

سال	حجم عملكرد (ميليارد ريال)	رشد نسبت به سال قبل
83	7747	–
84	17434	125.04%
85	15227	12.66%-
86	11524	24.31%-
87	8042	30.22%-
88	6771	15.81%-
89	14813	118.77%
90	19199	29.61%
91	16007	16.63%-
92	10155	36.56%-
93	29104	180%
94	34627	19%
95	36737	6.1%

نرخ نفوذ ليزينگ (وايت كلارك) شاخصي جهت سنجش توسعه ليزينگ در سراسر جهان است. بطوري كه اين شاخص كه از تقسيم ارزش عملكرد ليزينگ بر توليد ناخالص داخلي حاصل مي­شود، در برخي از كشورهاي جهان به 6 درصد نيز مي­رسد. نرخ نفوذ ليزينگ (وايت كلارك) در ايران و در سال 95، 0.6% بوده است. در نمودار زیر روند نرخ نفوذ ليزينگ (وايت كلارك) آورده شده است. همانطور كه مشاهده مي­شود نرخ نفوذ ليزينگ از تقريبا 1درصد در سال 84 به 0.6درصد در سال 95 كاهش يافته و اين در حالي است كه رشد توليد ناخالص داخلي نيز طي اين سال­ها روندی كاهشی داشته است. وضعیت صنعت لیزینگ در بین سایر صنایع کشور با توجه به بررسی نتایج عملکردی مربوط به 31 گروه صنعتی در کشور، گروه واسطه گری های مالی توانست در شاخص های مهم بازدهی فروش(حاشیه سود)، بهره وری کل عوامل و بهره وری نیروی انسانی جزو سه گروه صنعتی اول کشور براساس ارزیابی های صورت گرفته در بیستمین سال رتبه بندی (IMI-100) در سال 1396 قرار بگیرد. بررسی پرتفوی شرکت های لیزینگ در سالهای اخیر همچنان لیزینگ خودرو بیشترین سهم پرتفوی شرکت های لیزینگ را به خود اختصاص داده است اما افزایش پرتفوی شرکت های لیزینگ در حوزه های پزشکی و بیمارستانی، ماشین آلات و تجهیزات تولیدی در سال 95 نسبت به سال 94 از نکات حائز اهمیت می باشد. از رقم تسهیلات سال ۱۳۹۵ شرکت‌های لیزینگی به مشتریان تا 57 درصد آن در بخش خودروهای سواری، 13 درصد در خودروهای کار و 12 درصد در بخش ماشین‌آلات و تجهیزات مصرف شده است. در این شرایط سهم سایر بخش‌ها شامل کالای بادوام و غیر منقول و تجهیزات درمانی در مجموع هیجده درصد بوده است که این نشان دهنده سهم پایین لیزینگ تخصصی تجهیزات در صنعت لیزینگ کشور و سهم بالای خودروهای سواری است.

نوع کالا	تعداد قرارداد	درصد از کل
پزشكی و بيمارستانی	20	0.02%
خوردوهای سواری	111071	97.21%
خوردروهاي كار و حمل و نقل	2421	2.12%
تجهيزات عمرانی و معدنی	15	0.01%
دارايی های غير منقول(دفتركار و مطب و …)	44	0.04%
كالاهاي مصرفي بادوام(كامپيوتر و لوازم خانه و اداره)	260	0.23%
ماشين آلات و تجهيزات صنعتي(خطوط توليد و امثالهم)	3381	0.3%
ساير بخش ها	91	0.08%
مجموع	114260	100%

• طی سالهای 94و 95 بیشترین درصد قراردادهای صنعت لیزینگ در بخش خودروی سواری بوده که بزرگترین بخش از بازار لیزینگ را از آن خود کرده است.
• تجهیزات عمرانی و معدنی با توجه به گران قیمت بودن این نوع از دارایی ها بخش ناچیزی از بازار لیزینگ را تشکیل داده است.

همانگونه که ملاحظه میشود خودرو بیشترین سهم را در پرتفوی تسهیلات لیزینگ ها را به خود اختصاص داده به طوری که حجم آن نسبت به رده بعدی یعنی تجهیزات بیش از دو برابر می باشد. پایین بودن سهم تجهیزات و فقدان عملیات در حوزه املاک نشان دهنده تاثیرپذیر بودن فعالیت لیزینگ ها از شرایط اقتصادی کشور و آثار ناشی از رکود و همچنین عدم گرایش به قراردادهای بلند مدت می باشد. در این سالها بدلیل افزایش نیاز خودروسازان به منابع مالی؛ فروش اعتباری خودرو از طریق شرکت‌های ارائه‌دهنده لیزینگ خودرو افزایش یافته است. سهم بالای قراردادهای فروش اقساطی بدلیل واگذاری خودروهای سواری خودروسازها در قالب قراردادهای فروش اقساطی نیز نشان دهنده همین موضوع می باشد.